چاپ سیلک اسکرین Screen چیست ؟
چاپ سیلک اسکرین نوعی از روش چاپ استنسیل است که مرکب چاپ با فشار از منافذی که روی استنسیل وجود دارد، بر روی کاغذ و یا مواد دیگر منتقل می شود. استفاده از این چاپ روش جدیدی نیست، بلکه به سالیان بسیار دور باز می گردد، کارهای چاپی انجام شده در عکس هایی که در غارها و آثار به جامانده از چین در زمان قدیم مشاهده شده است استفاده از این روش را بیان می کند. این روش به این علت به نام سیلک اسکرین شناخته شده است، که از سیلک (ابریشم) به عنوان تور در چاپ اسکرین استفاده می شده. پارچه ابریشمی بخاطر بافت بسیار ظریف آن برای این کار انتخاب شده چون به راحتی روی چهارچوب کشیده می شود.
این اسلوب توسط سَمیوئل سیمُن ابداع شد (۱۹۰۷) و نخست موارد استفاده تجاری و تبلیغاتی داشت. امروزه هم بصورت صنعتی و هم بصورت تکثیر هنری بکار میرود. در چاپ سیلکاسکرین صنعتی این تکنیک بیشتر برای چاپ روی پارچه و البسه، اجسام و بستههای پلاستیکی (پلی پروپیلن و پلی اتیلین)، CD وDVD، کاغذ و مقوا، سرامیک، شیشه، چوب، فلز و نظایر آن بکار میرود. در چاپ سیلک اسکرین هنری این روش بیشتر برای نوع بیان بصری خاص ناشی از اسلوب آن از سوی هنرمندان جهت تکثیر محدود و شمارهدار یک اثر هنری بکار گرفته شده و در نهایت همهٔ نسخهها به امضاء هنرمند میرسد.
بیشتر بخوانید: آشنایی با انواع مختلف خشک کن ها در صنعت چاپ
استفاده از چاپ اسکرین در گذشته
چاپ سیلک اسکرین چیست ؟ (استفاده از چاپ اسکرین در گذشته)
از روش سیلک اسکرین در سال های ۱۸۰۰ برای چاپ پارچه و ظرف های چینی استفاده می شد. تنوع کار این روش چاپی تا ورود به قرن بیستم کاملا شناخته شده نبود و از آن به بعد به قابلیت چاپ سیلک اسکرین بر روی هر ماده چاپ شونده و در هر اندازه ای و با شکل های مختلف و ضخامت های متفاوت پی برده شد. از این روش برای چاپ موادی مثل فلز، چوب، شیشه، پلاستیک، پارچه، كاغذ و سفال می توان استفاده کرد.
چاپ سیلک اسکرین با قشر ضخیم مرکب و در حجم زیاد انجام می شود و به همین دلیل نسبت به روش های چاپی دیگر کاملا شناخته شده و از آنها متمایز است. معمولا یک کار چاپ شده با روش سیلک را می توان با مشاهده لایه ضخیم مرکب بر روی آن تشخیص داده و شناسایی کرد. قدرت و سرعت خشک شدن مرکب آن بستگی به ویژگی های ماده چاپ شونده دارد.
تجهیزات چاپ سیلک اسکرین به صورت وسایل دستی و یا نیمه اتوماتیک یا تمام اتوماتیک وجود دارد. توری های چاپ سیلک را امروزه از جنس نایلون، پلی استر و یا استیل با منافذ بسیار ریز می سازند. استنسیل را می توان با روش عکاسی و یا سیستم های کامپیوتری تولید کرد.
ماده چاپ شونده در زیر چهارچوب استنسیل و در فاصله بسیار نزدیک با توری قرار داده می شود. سپس مرکب را بر روی شاسی تغذیه کرده و با وارد کردن کمی فشار آن را از منفذهای توری به روی ماده چاپ شونده مثل پارچه منتقل می کنند. کار چاپ شده را معمولا به شکل جداگانه و تک تک در قفسه قرار می دهند تا خشک شود و یا از سیستم های خشک کن ماوراء بنفش استفاده می کنند. مرکب چاپ سیلک اسکرین را با خواص گوناگون تولید می کنند، که معمولا بسیار شفاف و روشن و یا مرکب فسفری و درخشان است و یا دارای ویژگی های دیگری مثل قرار گرفتن رنگ های روشن بر روی مواد با زمینه تیره است. مرکب چاپ سیلک را می توان به صورتی فرموله کرد که امکان پوشاندن هر رنگ دیگری را در زیر کار داشته باشد.
چاپ سیلک اسکرین معمولا برای کارهای کم تیراژ مناسب بوده و آماده سازی آن از او هزینه ناچیزی برخوردار است. اما به دلیل پیشرفت هایی که در اتوماتیک کردن این روش صورت گرفته، امروزه از آن به عنوان یک روش مهم که قابلیت چاپ با کیفیت بالا را بر روی انواع مواد به صورت یک رنگ و یا چند رنگ فراهم می کند نام برده می شود. چاپ پوستر، چاپ روی تی شرت، تولیدات پلاستیکی، مدارهای چاپی، تابلوهای تبلیغاتی در انواع بزرگ، چاپ پارچه و مواد متنوع دیگر، بخشی از قابلیت ها و امکاناتی است که روش چاپ سیلک اسکرین به شکل امروزی و مدرن آن فراهم کرده است.
عنصر اصلی در این چاپ، یک سطح پارچه توری نصب شده بر روی یک چهار چوب است. رنگ با عبور از بین الیاف پارچه توری تحت فشار و حرکت یک نورد لاستیکی روی کاغذ چاپ می شود. راه اندازی این چاپ با حداقل امکانات و استفاده از آن به طور گسترده در عرصه هنر، به خصوص در محیط های آموزشی جایگاه ارزشمند آن را بیشتر نشان می دهد.
وقتى مرکبّ، یا هر مادهٔ دیگر قابل چاپ از یک ورقهٔ استنسیل عبور داده شود، رنگى که از نقاط باز استنسیل عبور کرده است، بر روى سطح زیرین اثر خواهد گذاشت. اگر مرکب را از تورى به وسیلهٔ کاردک عبور دهیم، عمل چاپ سیلک انجام خواهد پذیرفت. باید توجه داشت که منافذ تورى برچسب مورد، بسته یا باز گذاشته شده اند. نقاط باز همان سطوح تصویر است که باید مرکب از تورى عبور کند و بر روى جنس زیرین اثر گذارد. نقاط بسته همان سطوح غیرتصویر است که مرکب نباید از آن ها عبور کند. چاپ سیلک اسکرین در میان هنرمندان نقاش نیز جایگاه و ارزشى خاص دارد و از آن به عنوان سری گرافی نام می برند.
بیشتر بخوانید: نحوه کار چاپ صفحه
ویژگى هاى چاپ سیلک اسکرین
از سال 1920 میلادى چاپ سیلک اسکرین علاوه بر روى پارچه روى مواد دیگر نیز متداول شد. اقتصادى بودن این روش براى تکثیر کارهاى کم تیراژ، سادگى نسبى عملیات اجرایى، انتقال ضخامت بالایى از مرکب به روى جسم چاپ شونده، قابلیت چاپ بر روى مواد مختلف، پیچیده نبودن تکنولوژى ماشین آلات، هزینهٔ کم اجرایى، نیاز به سرمایه گذارى کمتر نسبت به دیگر روش هاى چاپ و زیبایى چاپ، اندک اندک موفقّیت چاپ سیلک اسکرین را در عرصهٔ صنعت تثبیت کرد.